Hormony u mężczyzn – jak działają i co wpływa na libido?
„Hormony u mężczyzn – jak działają i co wpływa na libido?” – to pytanie zadaje sobie coraz więcej osób zainteresowanych zdrowiem i seksualnością. Układ hormonalny ma ogromny wpływ na męskie ciało, nastrój, płodność i życie intymne. Gdy równowaga hormonalna zostaje zaburzona, mogą pojawić się problemy z erekcją, spadek pożądania, wahania nastroju czy trudności z koncentracją. W tym artykule wyjaśniam, jak działa układ hormonalny u mężczyzn, jakie hormony odgrywają kluczową rolę i co możesz zrobić, by wspierać swoje zdrowie hormonalne na co dzień.
Z poprzedniego artykułu dowiedziałaś_eś się, że dieta ma ogromne znaczenie w rozwoju zaburzeń erekcji (ARTYKUŁ) Opisałam również czym jest tlenek azotu oraz jaki wpływ na powstawanie i utrzymanie wzwodu ma prawidłowo działający układ krążenia.
(ARTYKUŁ)
Czym jest układ hormonalny?
Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy cofnąć się do lekcji biologii. Układ hormonalny, zwany także układem dokrewnym lub endokrynnym, ma rolę regulacyjną i pomaga w zachowaniu homeostazy organizmu. Odpowiada m.in. za syntezę i uwalnianie hormonów. Są to związki chemiczne, które pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie. Różnią się one między sobą budową chemiczną oraz mechanizmem działania. Wyróżniamy hormony peptydowe, aminokwasowe oraz steroidowe. Wśród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługują hormony płciowe. Do najważniejszych z nich należą testosteron, estrogeny i progesteron. Zaburzenia działania układu hormonalnego prowadzą do dysfunkcji wielu narządów. [1,2]
Na ciało mężczyzny i jego zdrowie seksualne mają wpływ takie hormony jak:
- dehydroepiandrosteron (DHEA)
- testosteron
- androstendion
- estradiol
- progesteron
- prolaktyna
- gonadotropiny [3,4]
Hormony u mężczyzn – jak działają i co wpływa na libido?
Dehydroepiandrosteron, testosteron i androstendion należą do grupy związków zwanych androgenami. Zalicza się je do steroidowych hormonów płciowych. Mimo, że potocznie nazywa się je męskimi hormonami, to w mniejszych ilościach występują one także u kobiet. Natomiast estradiol należy do grupy związków zwanych estrogenami. Obie te grupy hormonów są syntetyzowane w korze nadnerczy (a u kobiet dodatkowo w jajnikach). W wyniku schorzeń metabolicznych może dojść do wzmożonej syntezy testosteronu lub estradiolu w korze nadnerczy i do powikłań w postaci zaburzeń płodności czy zmian w wyglądzie. [3,4] Nadmiar estradiolu u mężczyzn może skutkować ginekomastią (powiększeniem piersi), natomiast nadprodukcja testosteronu u kobiet prowadzi do hirsutyzmu, czyli pojawiania się owłosienia typu męskiego na ciele oraz do obniżenia głosu. [5,6]
Progesteron reguluje poziom testosteronu
Progesteron zaliczany jest do grupy gestagenów. Choć pełni bardzo ważne funkcje w organizmie kobiety (umożliwia m.in. zajście w ciążę i jej utrzymanie), to dla zdrowia mężczyzny również nie pozostaje obojętny. Hormon ten reguluje poziom testosteronu, m.in. hamuje proces jego przekształcania się w dihydrotestosteron, którego nadmierne stężenie zwiększa ryzyko nowotworu prostaty. Dodatkowo wspiera męski układ nerwowy, wpływa dobrze na sen i regenerację po wysiłku oraz chroni przed osteoporozą. Jego odpowiednie stężenie oddziałuje pozytywnie na układ krążenia - zapobiega zaburzeniom rytmu serca i reguluje krzepnięcie krwi. Do obniżenia poziomu progesteronu dochodzi (podobnie jak w przypadku testosteronu) na skutek niedostatecznej aktywności fizycznej i stosowania niewłaściwej diety. Objawami niedoboru tego hormonu u mężczyzn są przede wszystkim zaburzenia erekcji, a także przyrost tkanki tłuszczowej, utrata masy mięśniowej czy łysienie. [7,8]
Masz mniejszą ochotę na seks? Zbadaj poziom prolaktyny
Prolaktynę kojarzymy głównie z kobiecą gospodarką hormonalną, porodem i laktacją. Natomiast u mężczyzn hormon ten również pełni wiele istotnych funkcji, m.in. wpływa na pożądanie seksualne. Jego poziom wzrasta podczas stresu, wysiłku fizycznego czy palenia papierosów. Już w latach 80. XX wieku wykazano wpływ nadmiaru prolaktyny na powstawanie dysfunkcji seksualnych. W badaniu z 1983 roku pod kierownictwem A. Weizman, przeprowadzonym wśród mężczyzn powyżej 60. roku życia wykazano, że u osób z dwukrotnie podwyższonym stężeniem tego hormonu występuje mniejsze libido niż u ludzi zdrowych. Potwierdza to metaanaliza badań z 2024 roku, z której wynika, że im wyższa prolaktyna tym mniejsze zainteresowanie seksem. Leczenie hiperprolaktynemii może pomóc przywrócić prawidłowe libido u mężczyzn. [9,10,11]
Do gonadotropin zaliczamy hormon luteinizujący (LH) i hormon folikulotropowy (FSH). Hormony te u mężczyzn pobudzają komórki Leydiga w jądrach do produkcji testosteronu i poprawiają parametry nasienia. Z kolei wysoki poziom testosteronu hamuje uwalnianie LH i FSH. Proces ten pozwala zachować równowagę hormonalną organizmu. Natomiast przyjmowanie preparatów z testosteronem (np. przez sportowców) może powodować całkowite zablokowanie wydzielania gonadotropin, atrofię (zanik) komórek Leydiga, zmniejszenie objętości jąder i zaburzenia produkcji spermy. [12]
Widzisz więc, że każdy z hormonów odgrywa niezwykle ważną rolę w Twoim organizmie. Zwykle niedobór jednego hormonu prowadzi do wzrostu ilości innego, a w konsekwencji do zaburzenia homeostazy organizmu. Jak dbać o hormony aby ich działanie było skuteczne, a Twoje zdrowie coraz lepsze? Przede wszystkim dietą i zmianą stylu życia.
Bibliografia:
- Świętek A., Wronka E., Błasiak A. Wpływ hormonów płciowych na funkcjonowanie układu nerwowego. Rep. Un. Jag. 2022.
- Palkij J., Reczek A., Gawor A. Ocena jakości życia pacjentki z zaburzeniami układu hormonalnego. Rep. Un. Jag. 2018.
- Górski J. Fizjologia człowieka. Wyd. Lek. PZWL. 2010.
- Ganong W. Fizjologia. Wyd. Lek. PZWL. 2018.
- https://testosterone.pl/wiedza/wysoki-testosteron-u-kobiet-przyczyny/?srsltid=AfmBOoqAyqQzY6gaO01MKnhycT5AXaKJDtlf_D1ceTDWgMX38J2c-k7R
(dostęp: 15.05.2025) - Kula K. et al. Znaczenie fizjologiczne estrogenów u mężczyzn - przełom w endokrynologii. Endokrynol. Pol. 2005.
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/rola-progesteronu-w-organizmie-mezczyzny/
(dostęp: 15.05.2025) - Gomuła A. Wpływ hormonów płciowych i neurotransmiterów na funkcje i zachowania seksualne. Seksuol. Pol. 2006.
- Zdrojewicz Z. et al. Prolaktyna a aktywność seksualna u mężczyzn. Seksuol. Pol. 2004.
- Weizman A. et al. The correlation of increased serum prolactin levels with decreased sexual desire and activity in eldery men. J. Am. Geriatr. Soc. 1983.
- Corona G. et al. Hyperprolactinemia and male sexual function: focus on erectile dysfunction and sexual desire. Int. J. Impot. Res. 2024.
- Rabijewski M. Leczenie hipogonadyzmu u mężczyzn w wieku rozrodczym. Przegl. Urol. 2015.
